Όσοι και όσες χρησιμοποιούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παρατηρήσαμε προσφάτως την ευρεία χρήση ενός hashtag, που ως σκοπό είχε τη δημόσια καταγγελία της σεξουαλικής παρενόχλησης -γυναικών και ανδρών-. Το #MeToo, λοιπόν, που σημαίνει «κι εγώ επίσης» πυροδότησε τη δημοσιοποίηση εκατομμυρίων καταγγελιών σεξουαλικής παρενόχλησης ανά τον κόσμο (στο Facebook, περισσότεροι από 4,7 εκατομμύρια άνθρωποι το χρησιμοποίησαν σε 12 εκατομμύρια δημοσιεύσεις τις πρώτες 24 ώρες). Μεταξύ όσων δημοσιοποιούσαν καταγγελτικά το βίωμά τους ήταν πολλοί διάσημοι -άνδρες και γυναίκες- ηθοποιοί, τραγουδιστές, επιστήμονες, πολιτικοί.

Και εγώ επίσης

Το συγκεκριμένο hashtag δεν χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στα social media. Η κοινωνική ακτιβίστρια, Tarana Burke, το χρησιμοποίησε για πρώτη φορά στο MySpace το 2006, στο πλαίσιο μιας καμπάνιας για την προώθηση της «ενδυνάμωσης μέσω της ενσυναίσθησης» μεταξύ των μαύρων γυναικών, που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση από μέλη των κοινοτήτων τους. Η Burke, -δημιούργησε κατόπιν και ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο “Me Too”-, έχει πει ότι το εμπνεύστηκε όταν δεν κατάφερε να απαντήσει σε μια 13χρονη έφηβη, η οποία της εκμυστηρεύτηκε ότι είχε υποστεί σεξουαλική κακοποίηση. Πόσο θα ήθελε να της είχε πει τότε «και εγώ επίσης».
Το 2015, στην Τουρκία, χρησιμοποιώντας τη φράση #sendeanlat, που θα πει «πες μας κι εσύ την ιστορία σου», εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου διαμαρτυρήθηκαν για τον θάνατο της 20χρονης Ozgecan Aslan, η οποία δολοφονήθηκε από τον βιαστή της, καθώς, όταν προσπάθησε να του ξεφύγει, την έκαψε και την πέταξε σε μια λίμνη. Περισσότερα από 800.000 tweets έγιναν εκείνες τις μέρες, από γυναίκες που δημοσιοποιούσαν την ιστορία τους, με το hashtag #sendeanlat.
Στις 15 Οκτωβρίου 2017, λίγες μέρες μετά την αποκάλυψη των New York Times, για τις διαδοχικές καταγγελίες σε βάρος του Harvey Weinstein, για σεξουαλική κακοποίηση πολλών γυναικών στη βιομηχανία του θεάματος, η ηθοποιός Alyssa Milano, παρότρυνε τη διάδοση του #MeToo ως μέρος μιας εκστρατείας ευαισθητοποίησης, για να αναδείξει την έκταση του ζητήματος, γράφοντας στο twitter: «Αν όλες οι γυναίκες που έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση ή επίθεση έγραφαν “κι εγώ επίσης”, θα μπορούσαμε να δώσουμε στον κόσμο μια αίσθηση του μεγέθους του προβλήματος». Αυτό η διαδικτυακή ανταπόκριση στο κάλεσμα ήταν απολύτως αποκαλυπτική.

Περισσότερες από όσες νομίζαμε

Στην Ελλάδα, λίγες μέρες πριν, προβλήθηκαν στο διαδίκτυο και στην τηλεόραση τα σποτάκια της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) για τη σεξουαλική παρενόχληση, εν όψει της 25ης Νοέμβρη, Παγκόσμια Ημέρα για τη Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Από τα πολύ εύστοχα αυτά σποτάκια, επιβεβαιώνεται ότι η σεξουαλική παρενόχληση όχι μόνο δεν είναι σπάνιο ή τυχαίο συμβάν, αλλά αντίθετα, μπορεί να είναι καθημερινότητα για μεγάλη μερίδα γυναικών -κυρίως- αλλά και ανδρών. Τα σποτάκια αυτά έγιναν αφορμή για να ξεκινήσει ένα νέο μπαράζ δηλώσεων και σχολιασμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης.
Ενώ λοιπόν, και οι Ελληνίδες ήταν από αυτές που κατέκλεισαν το facebook και το twitter με δημοσιεύσεις με το hashtag #MeToo, δημοσιεύοντας περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο, τον δρόμο και αλλού, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι επίσημες καταγγελίες στον Συνήγορο του Πολίτη (που είναι βάσει νόμου ο αρμόδιος φορέας για την παρακολούθηση και υποστήριξη της αρχής της ίσης μεταχείρισης) για σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας, αλλά και στα Συμβουλευτικά Κέντρα και τη Γραμμή SOS 15900 της ΓΓΙΦ, είναι από μηδαμινές έως ελάχιστες. Διαπιστώνουμε ότι οι γυναίκες που έχουν υποστεί έστω και μία φορά στη ζωή τους κάποιου είδους σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση είναι πολύ περισσότερες απ’ όσες νομίζαμε ή από όσες επίσημα το καταγγέλλουν. Εύλογα προκύπτει το ερώτημα, ποιός είναι και ποιός θα μπορούσε να είναι ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τόσο ως προς τη διαδικασία ενδυνάμωσης των γυναικών, όσο και ως προς τη διαδικασία, ενεργοποίησης ατομικών και κοινωνικών αντανακλαστικών, για την αντιμετώπιση τέτοιων προβλημάτων.

Μικρό βήμα προόδου

Αυτό που παρατηρήθηκε επίσης ήταν ότι ενεργοποιήθηκε πλήθος κόσμου και τοποθετήθηκε για τη σεξουαλική παρενόχληση στους προσωπικούς του λογαριασμούς, άντρες, γυναίκες, περισσότερο ή λιγότερο φεμινίστριες, διάσημες ή άσημες, θύματα ή μη. Όλος αυτός ο κόσμος, πήρε το ρίσκο και αψήφησε τον -ενδεχομένως- αρνητικό αντίκτυπο, που θα μπορούσε να έχει η δημοσιοποίηση αυτών των βιωμάτων, για την προσωπική ή την επαγγελματική του πορεία, και κατήγγειλε δημοσίως και επωνύμως περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης. Μπορεί κάποιοι και κάποιες να πουν ότι αυτή η «πρόοδος» της ενεργοποίησης των ατομικών αντανακλαστικών ή και της προσωπικής ενδυνάμωσης της καθεμιάς και του καθενός μέσα από αυτήν την αντιπαράθεση στο facebook ή στο twitter, ισοδυναμεί με μηδενική κοινωνική πρόοδο. Οι πιο αισιόδοξες θα πούμε ότι η αλλαγή οπτικής των πραγμάτων σε προσωπικό επίπεδο, μπορεί να είναι ένα μικρό βήμα προόδου για την αμεσότερη αντιμετώπιση του ζητήματος σε συλλογικό επίπεδο. Ωστόσο, αυτό το μικρό βήμα δεν παύει να είναι ένα βήμα εμπρός, προτιμότερο πάντα από τη στασιμότητα των πραγμάτων. Ας μην ξεχνάμε ότι μετά τη δημοσιότητα που πήρε το εν λόγω ζήτημα, το #MeToo συζητήθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο, με την αρμόδια Επίτροπο, Cecilia Malmström, να υπόσχεται άμεση δράση, καθώς και τη διάθεση τεσσάρων εκατομμυρίων ευρώ για ενημερωτικές καμπάνιες σε όλη την Ευρώπη.

Ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης

Εάν σήμερα, για τις νέες γενιές, τα κινήματα των σουφραζέτων ή ακόμη και των φεμινιστριών του δεύτερου κύματος, με τις πικέτες τους να γράφουν «Δεν είμαι του πατρός μου, δεν είμαι του ανδρός μου, θέλω να είμαι ο εαυτός μου» φαντάζουν αναχρονιστικά, σίγουρα οι διεκδικήσεις τους και τα αιτήματά τους δεν είναι. Ίσως είναι πιο επίκαιρα από ποτέ, σε μια Ευρώπη όπου η πατριαρχία καλά κρατεί ακόμα και σήμερα.
Κάνοντας την παραδοχή ότι η διάδοση της πληροφορίας μέσω διαδικτύου γίνεται με γρήγορους ρυθμούς, από τη μια άκρη του κόσμου έως την άλλη, και ότι για τη νεολαία τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι βασικός «χώρος» δράσης και κοινωνικοποίησης, τότε θα πρέπει να αξιοποιηθούν στο έπακρο για την αφύπνιση συνειδήσεων και -γιατί όχι- τη δημιουργία διαδικτυακών «κινημάτων», τα οποία μπορεί να παράξουν εξελίξεις. Πόσο τυχαίο μπορεί να είναι το γεγονός ότι στην Τουρκία, το 2013 ο Ερντογάν απαγόρεψε τη χρήση των social media μετά από τις διαδηλώσεις αντίστασης στην πλατεία Ταξίμ και στο πάρκο Γκεζί; Εάν, λοιπόν, τα μέσα αυτά είναι κατάλληλα για να δημιουργούνται ερεθίσματα στη νεολαία και να ενεργοποιείται κοινωνικά και πολιτικά, ας τα καλωσορίσουμε στην καθημερινότητά μας και ας αρχίσουμε να σκεφτόμαστε το επόμενο hashtag που θα κάνουμε viral.

*Πρόεδρος ΚΕΘΙ, πρώην βουλευτής Κιλκίς

Άρθρο στο epohi.gr