Του Αλέξανδρου Ζέρβα

Η αλήθεια είναι πως την ώρα που γράφονταν οι πρώτες γραμμές αυτού του κειμένου, ελάχιστα προμήνυαν την τελική ανατροπή που παρακολουθούμε όσον αφορά στην υπόθεση του Brexit.

Πολλοί ήταν άλλωστε εκείνοι που από νωρίς το απόγευμα, την ώρα που εκατομμύρια Βρετανοί προσέρχονταν ακόμη στις κάλπες του επίμαχου δημοψηφίσματος, έσπευδαν να προεξοφλήσουν την επικράτηση της επιλογής παραμονής της χώρας στην ΕΕ. Ανάμεσά τους μεγάλα στοιχηματικά γραφεία, εταιρίες δημοσκοπήσεων, αλλά κυρίως οι περίφημες αγορές, οι οποίες χθες έδειχναν να βρίσκονται σε ανεξήγητα «καλή διάθεση», παρά την ευρύτερη αβεβαιότητα που ενυπήρχε. Ίσως το γεγονός ότι όλοι οι παραπάνω φορείς είχαν επί δεκαετίες ειδικευτεί στο «στήσιμο» πάσης φύσεως αποτελεσμάτων να αποτελεί μια εξήγηση. Μόνο που εδώ μάλλον δε χωρούσε «στήσιμο», εξού κι ο πανικός που επακολούθησε μετά την οριστικοποίηση του αποτελέσματος.

Από την άλλη, αυτό καθαυτό το τελικό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ίσως και να μην έχει τόσο μεγάλη σημασία. Δεν είναι λίγοι άλλωστε εκείνοι που εκτιμούν πως η Μεγάλη Βρετανία δε θα διαβεί τελικώς το κατώφλι της εξόδου της ΕΕ. Σε κάθε περίπτωση όμως, οι όροι με τους οποίους διεξάγεται πλέον η συζήτηση (ήδη ακούω διάφορους μεγαλοσχήμονες να ρίχνουν κατάρες στο «λαϊκισμό») μάλλον έρχονται να συσκοτίσουν έτι περαιτέρω την πραγματική, βαθιά δομική κρίση στην οποία έχει περιέλθει σήμερα το (ούτως ή άλλως εξαρχής προβληματικό) ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Η αμηχανία Κόρμπιν κι ο χαβάς της ευρωπαϊκής ηγεσίας

Όπως κι αν το δει κανείς, η συγκρότηση του μετώπου του Brexit πράγματι ήταν για πολλούς από εμάς απωθητική, καθώς επρόκειτο για μια ιδιότυπη συμμαχία ενός τμήματος της εγχώριας οικονομικής ελίτ, η οποία προσδοκούσε μεγάλα οφέλη από ενδεχόμενη αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ, με ακραίες εθνικιστικές, ξενοφοβικές δυνάμεις. Από την άλλη όμως, ακόμη κι έτσι, πασιφανής ήταν κι η αδυναμία της απέναντι πλευράς να υπερασπιστεί με πειστικά επιχειρήματα την παραμονή της χώρας σε αυτή τη «σύγχρονη εκδοχή» της Ενωμένης Ευρώπης. Χαρακτηριστική ήταν άλλωστε η αρχική διστακτικότητα της ηγεσίας των Εργατικών του Τζέρεμι Κόρμπιν (εξελέγη πρόσφατα ως εκπρόσωπος της αριστερής πτέρυγας του κόμματος) να βγει μπροστά όσον αφορά στη στήριξη του Bremain. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η αποτυχία τους σε μεγάλο βαθμό ήταν προδιαγεγραμμένη.

Η ηγεσία της ΕΕ πάντως, για μια ακόμη φορά, δε φάνηκε να χαμπαριάζει ιδιαίτερα μπροστά στον κίνδυνο να ενισχυθούν οι φυγόκεντρες τάσεις στο εσωτερικό της. Συνέχισαν τις αφόρητες πιέσεις στις χώρες του Νότου για μη χαλάρωση των κανόνων σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής, τη στιγμή που εξακολουθούν μετά από έξι χρόνια να βλέπουν την Ελλάδα ως το απόλυτο πειραματόζωο νεοφιλελεύθερων εφαρμογών, παρέχοντας για προφανείς λόγους «ειδικό ρόλο» στο ΔΝΤ.

Προφανώς κι αδυνατούν ακόμη να αντιληφθούν (ίσως πάλι και να μην τους ενδιαφέρει) το γεγονός ότι υπάρχουν ήδη αρκετές ακόμη χώρες, που φλερτάρουν έντονα με την ιδέα μιας αποχώρησης από την ΕΕ, κάτι που δεδομένα θα ενισχυθεί από την ετυμηγορία του βρετανικού δημοψηφίσματος.

Η Λεπέν ήδη ακονίζει τα νύχια της

Πρώτη και καλύτερη η Γαλλία. Εκεί όπου ο Φρανσουά Ολάντ μόλις χθες, με το βλέμμα στη Μεγάλη Βρετανία, μίλησε για την «ανάγκη επανεκκίνησης του ευρωπαϊκού οράματος», την ώρα που περνάει (με το «έτσι θέλω» και σε αγαστή συνεργασία με ΕΕ και ΔΝΤ) τη χειρότερη εργασιακή μεταρρύθμιση των τελευταίων δεκαετιών, ξεσηκώνοντας θύελλα κοινωνικών αντιδράσεων.

Εκεί όπου η Λεπέν παραμονεύει, προκειμένου να εκμεταλλευτεί τους καρπούς της διογκούμενης δυσαρέσκειας, έχοντας ήδη καταθέσει αίτημα για διεξαγωγή δημοψηφισμάτων – κατά το πρότυπο της Βρετανίας – σε κάθε κράτος – μέλος της ΕΕ.

Κάπως έτσι λοιπόν το ευρωπαϊκό πουλόβερ συνεχίζει να ξηλώνεται για ένα ακόμη καλοκαίρι και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, που κανείς πλέον δεν πιστεύει σοβαρά πως αυτή η πορεία μπορεί να αντιστραφεί, ακόμη κι αν υποθέσουμε πως ξεπερνιέται (με τον ένα ή τον άλλο τρόπο) ο κίνδυνος ενός Brexit. Το σύγχρονο «ευρωπαϊκό όραμα» έχει πλέον δεχτεί τόσο ανεπανόρθωτα πλήγματα, που μοιάζει απίθανο να τη σκαπουλάρει με συγκυριακά, προσχηματικά φτιασιδώματα.

Κι όσο οι προοδευτικές, ριζοσπαστικές δυνάμεις δείχνουν αδύναμες (ή κι απρόθυμες) να εκφράσουν κάποια σοβαρή εναλλακτική πρόταση απέναντι στη σύγχρονη εκδοχή της «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», τόσο θα μοιάζει πιθανότερο να αποκτήσουν την ηγεμονία άλλες «μαύρες» δυνάμεις.

Οι καμπάνες πάντως μια φορά από το Λονδίνο και τις υπόλοιπες βρετανικές πόλεις «χτύπησαν» χτες δυνατά…

Άρθρο στο tvxs.gr