Του Νίκου Κιάου

Επειδή ακούγονται, λέγονται και γράφονται διάφορα σχετικά με το θέμα των συνεργασιών του ΣΥΡΙΖΑ στις επικείμενες εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, μια μικρή αναδρομή στην Ιστορία ίσως μπορεί να προστεθεί στον σχετικό προβληματισμό και ενδεχομένως να συμβάλει στην κατανόηση της πρακτικής αντιμετώπισης του θέματος.

Δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε στο ΕΑΜ, πώς δημιουργήθηκε, από ποιες πολιτικές δυνάμεις και ποια ήταν η τεράστια και καθοριστική συμβολή του στον αγώνα του ελληνικού λαού κατά τη φασιστική και ναζιστική κατοχή.

Το 1951, μόλις δύο χρόνια μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού στον εμφύλιο, ιδρύθηκε η ΕΔΑ, με πρωτοβουλία του εκτός νόμου, τότε, ΚΚΕ. Πρόεδρός της ήταν ο Γιάννης Πασαλίδης, Πόντιος βετεράνος μενσεβίκος στα χρόνια της Επανάστασης των Μπολσεβίκων.

Ο Γιάννης Πασαλίδης ήταν ιδρυτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδος.

Μεταξύ των ιδρυτών της ΕΔΑ ήταν ο Μιχάλης Κύρκος, από το Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα, οι Νεόκοσμος Γρηγοριάδης και Σταμ. Χατζήμπεης του Κόμματος Αριστερών Φιλελευθέρων, ο Δημοκρατικός Συναγερμός και, φυσικά, πολλά στελέχη του παράνομου ΚΚΕ, το οποίο και αποτέλεσε τη βασική ραχοκοκαλιά και τον κύριο καθοριστικό όγκο των μελών, οπαδών και ψηφοφόρων.

Στις εκλογές που ακολούθησαν όλα τα χρόνια ώς τη δικτατορία της 21ης Απριλίου (με το ΚΚΕ πάντοτε εκτός νόμου), η ΕΔΑ χάραξε από την αρχή την πολιτική των συνεργασιών με στελέχη, πολιτικούς από άλλους πολιτικούς χώρους, χωρίς να απουσιάζουν και πολιτικοί που βρέθηκαν καθαρά απέναντι στο ΚΚΕ τα προηγούμενα χρόνια. Εννοείται ότι η πολιτική αυτή είχε όχι μόνο την έγκριση του ΚΚΕ αλλά ήταν μάλλον δική του καθοδήγηση.

Δεν χρειάζεται να αναφερθούμε σε όλο το εύρος και το πλήθος των πολιτικών με τους οποίους συνεργάστηκε και οι οποίοι εξελέγησαν βουλευτές με τα ψηφοδέλτιά της. Ας πάρουμε ορισμένες ενδεικτικές περιπτώσεις του εύρους των συνεργασιών.

Ο Μιχάλης Κύρκος ήταν πατέρας του Λεωνίδα καθώς και του Τάκη και του Κώστα. Είχε εκλεγεί βουλευτής το 1923 του Κόμματος των Φιλελευθέρων, το 1926 της Ενωσης Φιλελευθέρων, το 1933 του Προοδευτικού Κόμματος του Γεωργίου Καρτάλη, το 1935 του Λαϊκού Κόμματος του Παναγή Τσαλδάρη και το 1951, το 1958, το 1963 της ΕΔΑ. Είχε αποχωρήσει από την ΕΔΑ λίγους μήνες μετά την εκλογή του το ‘51 και αργότερα επανήλθε. Το 1926 ήταν υπουργός Υγιεινής Προνοίας και Αντιλήψεως στην κυβέρνηση Ανδρέα Ζαΐμη (με υπουργούς επίσης, μεταξύ άλλων, τον Ιωάννη Μεταξά, τον Παναγή Τσαλδάρη, τον Θ. Τουρκοβασίλη) και το 1934 στην κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη επίσης στο ίδιο υπουργείο (ήταν τότε που το παραχωρητήριο της έκτασης στη Νέα Φιλαδέλφεια στην ΑΕΚ για αθλητικές εγκαταστάσεις, για γήπεδο, έχει τη δική του υπογραφή).

Ο Σταμάτης Μερκούρης, πατέρας της Μελίνας Μερκούρη και γιος του Σπύρου Μερκούρη, συμμετείχε στην ίδρυση του Λαϊκού Κόμματος και το 1929 στο Εθνικό Ριζοσπαστικό Κόμμα του Γεωργίου Κονδύλη, ενώ από το 1936 ώς το 1939 εκτοπίστηκε από τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου του Ιωάννη Μεταξά.

Το 1950 εξελέγη βουλευτής της ΕΠΕΚ του Ν. Πλαστήρα, το 1952 προσχώρησε στον Ελληνικό Συναγερμό του Αλέξανδρου Παπάγου και εξελέγη βουλευτής, το 1956 ήταν υποψήφιος με την ΕΡΕ του Κων. Καραμανλή, όπως και το 1951 με το Κόμμα των Φιλελευθέρων, ενώ το 1958, το 1963 και το 1964 εξελέγη βουλευτής της ΕΔΑ.

Το 1935 ήταν υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Γ. Κονδύλη, το 1945-47 υπουργός Δημοσίας Τάξεως στην κυβέρνηση Θ. Σοφούλη και το 1947 Δημοσίων Εργων.

Ο Ανδρέας Ζάκκας ήταν το 1945 υπουργός Εργασίας στην κυβέρνηση Πέτρου Βούλγαρη και μετά το ίδιο έτος υφυπουργός Εργασίας στην κυβέρνηση Θ. Σοφούλη.

Στα μέσα της δεκαετίας 1950 ήταν πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής διά την Διεθνή Υφεσιν και την Ειρήνη (τη λεγόμενη Επιτροπή Ειρήνης με επιρροή σαφέστατα της ΕΔΑ) και το 1958 εξελέγη βουλευτής της ΕΔΑ.

Δεν χρειάζεται να αναφερθούν τόσοι και τόσοι βουλευτές της ΕΔΑ που δεν προέρχονταν από την Αριστερά.

Αξίζει μόνο για την Ιστορία να αναφερθεί το Σύμφωνο Σοφούλη – Σκλάβαινα, το 1936, από το Κόμμα των Φιλελευθέρων και το Παλλαϊκό Κόμμα (ΚΚΕ κ.λπ.) για να αποτραπεί η δικτατορία Μεταξά.

Επίσης, το 1985 το ΚΚΕ ψήφισε τον Χρ. Σαρτζετάκη Προέδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος εξελέγη χάρη στην ψήφο του. Δεν είχε θέσει κανένα θέμα στο ΠΑΣΟΚ και έδωσε την ψήφο του (μάλλον) εν λευκώ.

Εξάλλου στον Ενιαίο Συνασπισμό το 1989 συμμετείχαν ο Απ. Λάζαρης, ο Μαν. Δρεττάκης, ο Στ. Γιώτας, πρώην υπουργοί του ΠΑΣΟΚ. Αυτά.

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ