Τα γκρεμισμένα όνειρα πάνω στους φράχτες αποτυπώνουν τα προσφυγόπουλα της Ειδομένης

«Γιατί είμαι εδώ; Γιατί;». Το μικρό αγοράκι εγκλωβισμένο πίσω από έναν μεγάλο πράσινο και έναν πορτοκαλί φράχτη διερωτάται, γράφοντας με μεγάλα πράσινα γράμματα. Έξω από τον φράχτη τον κοιτούν με δάκρυα στα μάτια ένας άντρας και μία γυναίκα, μάλλον οι γονείς του.

Είναι η ζωγραφιά ενός προσφυγόπουλου από την Ειδομένη -και δεν διαφέρει και πολύ από τις ζωγραφιές των υπόλοιπων παιδιών που βρίσκονται στον καταυλισμό και τις έχουν κρεμάσει στην τέντα μίας μεγάλης σκηνής, που χρησιμοποιείται ως παιδότοπος. Μία άλλη ζωγραφιά δείχνει στη μία πλευρά την πατρίδα ενός παιδιού. Ακριβώς από πάνω τη σημαδεύουν και πυροβολούν δύο μεγάλα ελικόπτερα, που την καταστρέφουν. Από την άλλη φαίνεται ένα πολύ μεγάλο κτίριο. Είναι η Γερμανία. Στη μέση βρίσκεται μία φουσκωτή βάρκα στη θάλασσα γεμάτη πρόσφυγες. Κάποιοι από αυτούς αποχαιρετούν την πατρίδα με τα χέρια τεντωμένα προς αυτήν.

Οι δολοφονίες, τα τανκς, ο πόλεμος, οι βάρκες που βουλιάζουν και οι άρρωστοι γονείς είναι από τα βασικά μοτίβα που επαναλαμβάνονται. Σε αυτά προστέθηκαν οι φράχτες που έχουν στηθεί από τις αρχές της ΠΓΔΜ δίπλα στον καταυλισμό της Ειδομένης.

Οι σημαντικότερες στιγμές της ζωής αυτών των παιδιών είναι και αυτές που εμφανίζονται στις ζωγραφιές τους. “Είναι οι σκηνές που τα έχουν καθορίσει, οι εμπειρίες και οι ανησυχίες τους. Συνήθως τα παιδιά δεν συνειδητοποιούν πλήρως -ευτυχώς- την κατάσταση”, εξηγεί στη “ΜτΚ” η Σοφία Παπαδοπούλου, μέλος της ομάδας προστασίας των παιδιών, ψυχολόγος της “Άρσις” στον καταυλισμό. “Είναι πολύ γενναιόδωρα. Παίζουν, τρέχουν, γελάνε”, τόνισε. Είναι τα ίδια παιδιά που σχηματίζουν τρενάκι πίσω από τους εθελοντές των Γιατρών του Κόσμου και περπατούν με χαρά στη λάσπη.

Λείπουν οι δομές

Από την άλλη μεριά βρίσκονται τα μεγαλύτερα παιδιά του καταυλισμού, οι έφηβοι, οι οποίοι καταλαβαίνουν σαφώς καλύτερα την κατάσταση στην οποία βρίσκονται και αντιδρούν με πολύ διαφορετικό τρόπο. “Παλιά ήμασταν ένα διάλειμμα στο ταξίδι τους”. Τώρα οι περισσότεροι, αντιλαμβανόμενοι τη στασιμότητα της κατάστασης, μεταφράζουν την οργή και το θυμό τους σε επιθετικότητα. “Με τα λίγα που μπορούμε κι εμείς να τους προσφέρουμε, έχασαν την πίστη τους και σε εμάς” αναφέρει η κ. Παπαδοπούλου.

Η ίδια βρίσκεται στην Ειδομένη από τις αρχές Νοεμβρίου. Η βάρδιά της περνά παίζοντας και παρατηρώντας τα παιδιά. Δυστυχώς, όπως εξηγεί, ασχολείται μόνο με τα παιδιά που παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα. “Κανονικά θα έπρεπε να παρέχουμε ψυχολογική υποστήριξη σε όλα τα παιδιά, αλλά δεν υπάρχει ούτε ο χώρος, ένα γραφείο δηλαδή και ησυχία ώστε το παιδί να νιώσει άνετα να μιλήσει, αλλά ούτε και ο χρόνος”. Εκτός από αυτό, η κ. Παπαδοπούλου ασχολείται επίσης με τον εντοπισμό των ασυνόδευτων ανηλίκων και τη μετέπειτα διαδικασία που χρειάζεται για να μεταφερθούν αυτά τα παιδιά είτε στην οικογένειά τους είτε σε ένα ασφαλές μέρος.

“Η προσφυγιά είναι απώλεια, όπως ο θάνατος. Σε σημαδεύει” λέει. “Τα παιδιά που βιώνουν μία τέτοια κατάσταση ενδέχεται να μην το ξεπεράσουν ποτέ. Η μόνη λύση για μία δεύτερη ευκαιρία για αυτά είναι να βρεθούν αργότερα σε δομές που θα μπορέσουν να το χειριστούν έτσι όπως πρέπει, δηλαδή με πολύ ψυχολογική δουλειά”.

Πίσω στον καταυλισμό τα προσφυγόπουλα της Ειδομένης, ειδικά αυτά των μικρών ηλικιών, ψάχνουν παιγνίδια. Εκτός του παιδότοπου που λειτουργεί η “Αρσις”, εθελοντές άλλων οργανώσεων, αλλά ειδικά αυτόνομοι, έχουν στήσει σκηνές για τη διασκέδασή τους. Κλόουν και μίμοι κυκλοφορούν διαρκώς ανάμεσά τους, προσφέροντας λίγες στιγμές ξεγνοιασιάς.

Τα πιο άδικα παραμύθια

Η 14χρονη Ιβίν κατάγεται από τη Συρία και έφυγε μαζί με τη μητέρα της όταν πλέον η κατάσταση στο σπίτι είχε γίνει πολύ άσχημη για τις δυο τους. Θυμάται τις βόμβες να πέφτουν παραδίπλα και εκείνη να μένει κρυμμένη κάτω από το τραπέζι του σαλονιού, μέχρι που αποφάσισαν πως έπρεπε να ξεκινήσουν το ταξίδι τους για μακριά. Θυμάται χαρακτηριστικά το αίμα που κάλυπτε τους δρόμους και τα συντρίμμια γύρω. Ταξίδευαν με τη μητέρα της πολλές μέρες, κοιμήθηκαν μέσα στην ερημιά και για καιρό έβλεπε εφιάλτες. Μοναδική της παρηγοριά το μαξιλάρι της, που έκρυβε όλα της τα δάκρυα.

Η ιστορία της Ιβίν είναι μία από τις τρεις που έγιναν ταινίες κινουμένων σχεδίων από τη Unicef. Στην προσπάθειά της να ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινότητα και να γνωστοποιήσει σε όλους την πραγματική κατάσταση των προσφύγων, η Unicef ξεκίνησε την ελληνική και διεθνή εκστρατεία Act of Humanity (δράση ανθρωπισμού), στο πλαίσιο της οποίας γυρίστηκε και η πρώτη σειρά παραμυθιών με τίτλο “UnfairyTales – Άδικα παραμύθια”.

Η πρώτη αυτή σειρά περιλαμβάνει τρία παραμύθια. “Η Ivine και το μαξιλάρι” παρουσιάζει την ιστορία της 14χρονης και του ταξιδιού της παρέα με τη μοναδική παρηγοριά της, το μαξιλάρι της. Η ταινία “Η Malak και η βάρκα”, αφηγείται την ιστορία ενός νεαρού κοριτσιού, που κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της η βάρκα της βούλιαζε. Η τρίτη και τελευταία ταινία της σειράς παρουσιάζει την ιστορία του Mustafa ο οποίος, έχοντας εγκαταλείψει το σπίτι στο οποίο ένιωθε ευτυχισμένος και έχοντας χαθεί με κάποια μέλη της οικογένειάς του, αναρωτιέται ποιος έμεινε πλέον για να γίνει φίλος του.

Επιπλέον στόχος της εκστρατείας είναι να αναδείξει και να ενθαρρύνει τις δράσεις των τοπικών κοινωνιών, των απλών πολιτών, των εταιρικών πρωτοβουλιών αλλά και κάποιων φορέων, που εδώ και καιρό μάχονται με όσα έχουν για την ανακούφιση των προσφύγων. Για το σκοπό αυτό θα δημιουργηθούν επιπλέον βίντεο και ιστορίες, για “να μπουν οι πραγματικές αυτές ιστορίες στα παπούτσια των σημερινών συμπολιτών μας”, όπως είπε στη “ΜτΚ” ο γενικός διευθυντής της UNICEF Ελλάδος Ηλίας Λυμπέρης. Τα παραμύθια αυτά δεν είναι οι συνηθισμένες ιστορίες με το αίσιο τέλος, που ο ήρωας εμφανίζεται στο τέλος ευτυχισμένος. “Το παραμύθι που φτιάχνουμε είναι ο σημερινός και ο αυριανός κόσμος, όπου τα παιδιά μεγαλώνουν με ασφάλεια και αυτοπεποίθηση” κατέληξε ο κ. Λυμπέρης.

Της Σοφίας Χατζηνικολάου – Δημοσιεύτηκε στην «Μακεδονία της Κυριακής»